Mindfulness - wat zich het beste laat vertalen als opmerkzaamheid - is een nieuwe stroming binnen de psychotherapie waarbij alles draait om ‘leven met aandacht’. Mindfulness is gebaseerd op eeuwenoude boeddhistische meditatietechnieken, gecombineerd met yoga en kennis uit de westerse psychologie. In een intensieve training van acht weken leren deelnemers zich een andere levenshouding aan: bewustwording van alles wat zich voordoet in het hier en nu, zonder oordeel en zonder het te willen veranderen. In het dagelijks leven zijn we met onze gedachten vaak in het verleden of de toekomst. Veel dingen doen we op de automatische piloot. Zo schiet ons leven voorbij, terwijl we piekeren over dingen in het verleden en ons zorgen maken over de toekomst…

Mindfulness leert ons om er meer te ‘zijn’, tijdens het fietsen, autorijden, koken of schoonmaken. Elke keer als onze gedachten afdwalen (en dat is heel vaak), leren we onze aandacht weer terug te brengen bij het heden, bij onze gevoelens en ervaringen hier en nu. Dat heeft drie belangrijke gevolgen: u houdt minder ruimte over om te piekeren, ervaringen worden levendiger en intenser als u ze met volle aandacht doet en u raakt meer vertrouwd met wat zich in uw lichaam afspeelt, waardoor u minder snel fysieke klachten negeert.

“De kern van Mindfulness is om niets te willen oplossen. Door niet te streven naar verandering, ontstaat er juist ruimte waarin verandering mogelijk is.”
Mindfulness trainer Johan Tinge in: Psychologie, sept. 2006

De training concreet

De officiële training bestaat uit acht sessies waarin concentratieoefeningen, bewegingsoefeningen en zit- en loopmeditaties worden gehouden. Thuis mediteren de cursisten daarnaast drie kwartier per dag. Door deze aandachttrainingen raakt men sterker in het hier en nu. De ervaring leert dat in het hier en nu zijn de gedachten kalmeert en het lichaam ontspant. Daarnaast krijgen cursisten een aantal cognitieve vaardigheden aangereikt, zoals: jezelf niet veroordelen, jezelf niet te sterk laten meeslepen door gevoelens (er met afstand naar kijken) en een zekere gelijkmoedigheid. Een training van acht weken is genoeg om de basisvaardigheden aan te leren. Maar daarna is het wel belangrijk te blijven oefenen.

Mindfulness oefeningen

Wat Mindfulness is kun je beter ervaren dan erover lezen. Daarom een paar bekende Mindfulness oefeningen om u een indruk te geven:

1. Richt voordat u ’s ochtends uit bed stapt en voordat u gaat slapen uw aandacht op uw ademhaling. Haal vijf keer aandachtig adem.
2. Kies een dagelijkse bezigheid en doe die met aandacht (werken in de tuin, douchen, aankleden). Doe het zo langzaam dat u zich bewust bent van wat u voelt, ziet, hoort, ruikt en proeft.
3. Neem regelmatig drie minuten ‘ademruimte’ tijdens uw bezigheden. Stel uzelf drie vragen: Hoe gaat het met me? Hoe is mijn ademhaling op dit moment? Hoe voelt mijn lichaam?

Mindfulness in onderzoek

Uit onderzoek komt naar voren dat mindfulness een effectieve methode is tegen:

1. Stress
2. Depressies
3. Angst- en paniekstoornissen
4. Hartfalen

Onlangs bleek uit onderzoek dat bij mensen met drie of meer depressies mindfulness de kans op een nieuwe depressie met 50% vermindert. Mindfulness werkt hier even goed als een behandeling met antidepressiva.

Hoewel meer onderzoek nodig is, kan mindfulness zeker een interessante methode zijn voor hart- en vaatziekten. Mindfulness heeft namelijk twee grote effecten:

1. Ontspanningsbevorderend

   En dat betekent: een grote hartslagvariabiliteit en een lagere bloeddruk. Beide zijn gunstig voor het voorkomen van (een herhaling van) hart- en vaatziekten.

2. Stimulering van de prefrontale hersengebieden

   Daardoor zijn negatieve emoties beter te hanteren en er ligt een link naar het autonome zenuwstelsel. Wanneer dat goed functioneert, heeft dat een gunstig effect op het hart en de bloedvaten.

Mindfulness wordt mondjesmaat toegepast in ziekenhuizen, onder andere in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven en het Universitair Ziekenhuis in Gent. Ook sommige medisch psychologen passen het tegenwoordig toe.

Conclusie

Mindfulness is een sterk en bewezen instrument voor het verminderen van stress en depressie. Dit zijn beide belangrijke risicofactoren voor het ontstaan van hart- en vaatziekten. Mindfulness is dus een krachtige methode voor de preventie van hart- en vaatziekten.

Interesse?

Op veel plaatsen in Nederland worden tegenwoordig Mindfulness trainingen aangeboden.