Stress, we hebben er allemaal wel eens last van.

Op zich is er niks mis met stress. Het helpt ons om scherp te blijven en alert te reageren. Maar anders is het als stress chronisch wordt. Langdurige stress is een belangrijke oorzaak voor een hoge bloeddruk. En een hoge bloeddruk geeft op termijn een grote kans op een hartaanval of beroerte. Het tijdig herkennen van stress en er iets aan doen, is dus heel belangrijk om de ontwikkeling van hart- en vaatziekten te voorkomen.

Over stress

Wat gebeurt er in het lichaam bij stress?

Stress is een reactie op een gevaarlijke situatie, dit wordt ook wel aangeduid als de ‘vecht- of vluchtrespons’. Bij zo’n confrontatie met gevaar zenden de hersenen pijlsnel een signaal naar de bijnieren om cortisol en adrenaline te produceren. Adrenaline zorgt ervoor dat het hart sneller gaat kloppen en de bloeddruk stijgt. De spieren hebben immers meer bloed nodig om te kunnen vechten of vluchten. Ook de ademhaling versnelt, want er is meer zuurstof nodig voor het verbranden van glucose in de spieren voor extra energie. En daarvoor is ook cortisol nodig, het hormoon dat zorgt voor een evenwichtige suikerhuishouding in het bloed. Daarnaast geeft cortisol een snelle opkikker aan het immuunsysteem, een lagere pijndrempel en een kortstondig verbeterde geheugenfunctie.

Chronische stress

In een levensbedreigende situatie zijn dit dus heel gezonde lichamelijke reacties.

Wanneer stress is opgewekt en vervolgens wordt afgereageerd (door te vechten of te vluchten) is er ook niets aan de hand. Wanneer echter de stress niet wordt afgereageerd, of wanneer er zoals in deze moderne tijden steeds nieuwe prikkels op ons afkomen (druk verkeer, lawaaiige televisie, werkdruk enz.) dan blijven het adrenaline- en cortisolniveau vaak langdurig te hoog.

Bloeddruk, hart en vaten

Een chronisch te hoog adrenaline- en cortisolniveau heeft een verhoogde bloeddruk tot gevolg, een verzwakt immuunsysteem, een slechtere geheugenfunctie en schommelingen in de bloedsuikerspiegels (hypoglycaemie). Een verhoogde bloeddruk geeft weer grote kans op hart- en vaatproblemen. En een chronisch verhoogde bloedsuikerspiegel kan de vaten en organen beschadigen.

Recente onderzoeken hebben bovendien aangetoond dat verhoogde cortisolspiegels verantwoordelijk zijn voor het langer in het bloed circuleren van triglyceriden. Dit zijn vetten die een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van aderverkalking. Zo is chronische stress dus op meerdere vlakken een risicofactor voor hart- en vaatziekten.

Ontstressen

Stress moeten we dus bloedserieus nemen! Gelukkig valt er veel te doen aan stress. Vaak niet zozeer aan de dingen die ons stress geven (de zgn. draaglast), maar wel aan onze weerstand tegen stress (onze draagkracht). Stressvolle gebeurtenissen overkomen ons nu eenmaal van tijd tot tijd, maar aanpassingen in levensstijl en mentaliteit kunnen onze draagkracht vergroten. Stress betekent ‘spanning’. Ontspanning zoeken is dan ook de eerste en meest voor de hand liggende manier om te ‘ontstressen’. Maar wat ontspannend werkt, verschilt van mens tot mens. Voor de één is dat yoga of meditatie, maar voor de ander misschien een wandeling met een goede vriendin of vriend, of winkelen.

Uit onderzoek is gebleken dat met name mediteren goed is tegen stressverschijnselen: een verhoogde bloeddruk en een versnelde hartfrequentie nemen af door meditatie. Een methode die de laatste tijd veel in de belangstelling staat is Mindfulness.