Angina pectoris is de Latijnse naam voor een drukkende pijn (angina) op de borst (pectoris). Een ander woord dat hiervoor ook wel wordt gebruikt is hartbeklemming of hartkramp. De pijn ontstaat omdat de hartspier niet voldoende bloed toegevoerd krijgt om het hart zijn werk te laten doen. Vaak gebeurt dit op het moment van plotselinge lichamelijke of emotionele inspanning of een grote temperatuurswisseling, waardoor het hart krachtiger gaat kloppen en dus meer zuurstof nodig heeft. Als de zuurstofbehoefte afneemt, verdwijnt de pijn op de borst weer.
De druk of pijn op de borst kan zich overigens ook voordoen in de linkerschouder, linkerkaak of linkerarm (en heel soms in de rechterarm).
Angina pectoris kent twee vormen:
Stabiel: een aanval van hartkramp die weer overgaat, hetzij door rust, hetzij door medicijnen. Onstabiel: als de aanval na een halfuur niet verdwijnt, wat men ook doet. Er bestaat dan een grote kans op een hartinfarct. Onmiddellijk ingrijpen is noodzakelijk.
Wat is de oorzaak?
In verreweg de meeste gevallen wordt angina pectoris veroorzaakt door een vernauwing van de kransslagaders (dat zijn de slagaderen die het hart zelf van bloed voorzien). Die vernauwing wordt ook wel aangeduid als aderverkalking. Hoe ernstiger de vernauwing hoe gevaarlijker, omdat uit een verkalkte kransslagader stukjes (plaques genoemd) kunnen losschieten die dan een bloedvat geheel kunnen afsluiten. Als dat gebeurt, treedt er een hartinfarct op. Angina pectoris kan dus de voorbode zijn van een hartinfarct.
De pijnaanvallen van angina pectoris veroorzaken zelf geen schade aan het hart, maar het zijn waarschuwingen dat de bloedvoorziening niet gezond is.
Aderverkalking
Bij aderverkalking (officieel: atherosclerose) is sprake van ophoping en verharding van vettig materiaal in de wanden van de slagaders, waardoor deze zich vernauwen. Wanneer atherosclerose ontstaat in de halsslagaders (die de hersenen van bloed voorzien), kan dit leiden tot een herseninfarct (beroerte), terwijl atherosclerose in de kransslagaders (die het hart van bloed voorzien) een hartinfarct kan veroorzaken. Een eerste waarschuwing voor dat laatste is angina pectoris.
Wie krijgt het?
Het meeste risico lopen mensen met een hoge bloeddruk, hoog cholesterolgehalte, overgewicht, diabetes en mensen die roken. Soms is erfelijkheid een bepalende factor, maar meestal gaat het om leefstijlfactoren.
Naar schattinq Ieven in Nederland 329.500 mensen met angina pectoris. Het aantal personen dat voor het eerst een aanval van angina pectoris krijgt, lijdt jaarlijks rond de 36.800.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
De diagnose wordt voornamelijk gesteld op basis van de symptomen die iemand beschrijft. Niet altijd namelijk is de aanval ook op een ECG (Elektro Cardio Gram) te zien, vooral niet als de aanval alweer voorbij is. Daarom zal een ECG vaak tegelijk met een fietsproef worden gedaan. Door de lichamelijke inspanning wordt de angina pectoris dan in feite 'opgewekt'.
Vrijwel altijd krijgen mensen met acute klachten in eerste instantie nitroqlycaine toegediend. Dit verwijdt de bloedvaten, waardoor het bloed makkelijker door de bloedvaten stroomt en de pijn vrijwel direct afneemt. Vaak wordt dit vervolgens, afhankelijk van de precieze diagnose, gecombineerd met andere medicijnen. De belangrijkste groepen zijn: bloeddrukverlagers (bètablokkers, calciumantagonisten, ACE-remmers en plastabletten), antistollingsmiddelen en cholesterolverlagers.
Mochten een gezonde leefstijl en medicijngebruik de klachten niet verhelpen, dan zal nader onderzoek (bijvoorbeeld met een hartkatheterisatie) volgen, en moet u misschien geopereerd (een bypassoperatie ) of gedotterd worden (ook wel PTCA of ballondilatatie genoemd).
Medicijnen en/of een operatie kunnen de óórzaak van angina pectoris, de aderverkalking, natuurlijk niet wegnemen. Daarom is het van groot belang om bij angina pectoris uw leefstijl aan te passen. In de praktijk zal dat neerkomen op: meer lichaamsbeweging, afvallen bij overgewicht, bloeddruk- en cholesterolverlaging en stoppen met roken.
Deze adviezen versterken elkaar: zo geeft meer lichaamsbeweging op zichzelf al een daling van de bloeddruk, maar het helpt ook bij afvallen, verkleint de kans op diabetes en doet het cholesterol dalen. Stoppen met roken is belangrijk omdat roken vaatvernauwing geeft en daarnaast de stollingsneiging van het bloed versterkt; een gevaarlijke combinatie bij angina pectoris!
Een ander belangrijk aspect is zorgen voor meer ontspanning! Stress geeft namelijk een verhoogd risico op hoge bloeddruk en aderverkalking.
In een Amerikaans onderzoek van het Multicenter Lifestyle Demonstration Project werd enkele jaren geleden bekeken of stevige leefstijlveranderingen een direct alternatief voor dotteren of bypass kunnen zijn. In totaal deden 333 patiënten mee aan dit onderzoek. En het antwoord was: ja. De groep die leefstijlveranderingen doorvoerde had een vermindering van angina pectoris symptomen vergelijkbaar met wat met operaties bereikt wordt, tegen substantieel lagere kosten.
Voor wie kritisch is op zijn gezondheid en liever geen of zo min mogelijk medicijnen gebruikt, zijn er diverse aanvullende (natuurlijke, niet-schadelijke) behandelmethoden voor angina pectoris. We noemen hieronder een aantal verschillende van die natuurlijke behandelmethoden en de middelen die daarbij gebruikt worden tegen angina pectoris.
Van verschillende voedingsstoffen is aangetoond dat ze invloed hebben op hart- en bloedvaten. De geneeskunde die van de kennis over voedingsstoffen gebruik maakt, heet de orthomoleculaire geneeskunde. Bij angina pectoris zullen vooral de volgende stoffen in aanmerking komen:
Het aminozuur taurine komt in hoge concentraties voor in de hartspier. Vele onderzoeken leggen het verband tussen tekorten aan taurine en hart- en vaataandoeningen. Suppletie (aanvulling) met taurine draagt bij aan een goed functionerende hartspier, verlaagt de bloeddruk en gaat platelet aggregatie (het klonteren van bloed) tegen.
Onderzoek heeft aangetoond dat er sprake is van een verlaagde concentratie L-carnitine in de hartspier bij angina pectoris (en ook bij hartinfarct en chronische hartinsufficiëntie). De vastgestelde effecten van suppletie met dit aminozuur zijn: verbeterde werking van de hartspier, verhoogd energieniveau van het hart en een betere hartslag.
Talloze onderzoeken tonen de effectiviteit aan van suppletie met het mineraal magnesium op een groot aantal hart- en vaataandoeningen, waaronder hartaanvallen, hoge bloeddruk, hartspierzwakte, hartritmestoornissen en angina pectoris.
Raadpleeg altijd een gespecialiseerde arts in de natuurgeneeskunde voor de exacte dosering en vanwege eventuele interactie met andere medicijnen.
Een van de methoden die sterk in opkomst is binnen de natuurlijke geneeswijzen is fytotherapie: het behandelen met plantaardige geneesmiddelen. In de volksmond wordt dit ook wel kruidengeneeskunde genoemd. Bij angina pectoris springen vooral de volgende planten in het oog als mogelijk effectief middel:
De meidoornbes is rijk aan krachtige antioxidanten en wordt gebruikt tegen angina pectoris dankzij de verwijding van de kransslagaders, verlaging van de bloeddruk, verbetering van de bloedtoevoer naar het hart, en verbetering van de samentrekking van de hartspier. Meidoorn kan daardoor de dosis nitroglycerine bij patiënten met angina pectoris verlagen.
Deze eeuwenoude loofboom soort wordt ingezet bij angina pectoris omdat het de doorbloeding verbetert, de bloedvatwanden beschermt en het klonteren van bloedplaatjes tegengaat.
Binnen de Traditionele Chinese Geneeskunde, waaronder ook acupunctuur wordt gerekend, worden veel kruiden gebruikt voor het behandelen van hart- en vaatziekten. De meest bekende voor de behandeling van angina pectoris zijn:
In een recente grote studie van de beroemde 'Cochranegroep' is het Chinese preparaat tongxinluo onderzocht. Op basis van onderzoek bij in totaal bijna 1500 patiënten, verdeeld over 18 studies, blijkt dat het preparaat de symptomen van angina pectoris significant vermindert, evenals de frequentie van de aanvallen.
In China wordt veel gebruik gemaakt van Danshen bij de behandeling van angina pectoris (en acute hartaanvallen). Uit onderzoek blijkt dat het Chinese preparaat de symptomen van angina pectoris aanzienlijk kan verlichten en de hartslag versterken. Sommige onderzoeken melden ook dat het een gunstig effect heeft op het cholesterolgehalte.
Ook andere traditionele Chinese geneeskruiden (zoals Xin 'anning; en Quyu Xiaoban) geven positieve effecten in diverse kleine onderzoeken. Meer en vooral grootschaliger wetenschappelijk onderzoek is echter noodzakelijk om de therapeutische effecten beter te kunnen verklaren en de kruiden een vergelijkbare status te kunnen geven als reguliere westerse medicatie.
Chelatietherapie is een behandeling waarbij door middel van een infuus met een speciale stof (EDTA) de bloedvaten worden gezuiverd. WTA heeft de natuurlijke eigenschap calcium aan zich te binden, waardoor ophopingen in de aderen worden verwijderd. Het pakt dus ook rechtstreeks aderverkalking aan. Ondanks positieve ervaringen van patiënten is men er tot op heden nog niet in geslaagd het onomstotelijke bewijs te leveren dat chelatietherapie werkt. Meer onderzoek is dus nodig.
Omdat stress een risicofactor voor angina pectoris is, kunnen ontspanningstherapieën (yoga, meditatie, ademhalingstherapie e.a.) ook helpen bij het herstel van angina pectoris en bij het voorkomen van een hartaanval.
Dit was ook de conclusie van recent Nederlands onderzoek. De meetbare effecten van de therapieën waren: een betere hartslag, betere inspanningstolerantie, gezonder cholesterolgehalte, minder hartritmestoornissen en minder aanvallen van angina pectoris.
In de geneeskunde zijn er zelden simpele oplossingen. Dat geldt ook voor angina pectoris. Het is daarom van groot belang dat u als patiënt meepraat over wat in uw geval de beste behandeling is. Vraag uw arts wanneer hij of zij een behandeling voorstelt, of er andere mogelijkheden zijn, en wat van alle opties de voor- en nadelen zijn.