Beroerte en de Pil
Zonder dat we het doorhebben, kunnen ogenschijnlijk onschuldige medicijnen een negatieve invloed op hart en vaten hebben. Sommige medicatie vergroot zelfs het risico op levensbedreigende aandoeningen. Dit is zo met de anticonceptiepil.
Onder Nederlandse vrouwen is de pil het meest gebruikte anticonceptiemiddel. Toch wordt dit niet zonder gevaar geslikt: de anticonceptiepil kan de kans op een beroerte vertienvoudigen. In deze nieuwsbrief leest u daar meer over. Ook maakt u kennis met anticonceptiemethoden die onschadelijk zijn voor de gezondheid.
Leefstijlkeuzes zijn van invloed op onze gezondheid.
Op het gebied van anticonceptie maken vrouwen soms (onbewust) keuzes die hen kunnen schaden.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het slikken van de anticonceptiepil zo’n keuze is. Onderzoekers van het Brigham and Women’s Hospital uit de Amerikaanse stad Boston, stelden in 2018 vast dat vrouwen die de anticonceptiepil gebruiken en aan aura-migraines lijden, vaker een beroerte krijgen (bron: Stroke, 2018; 49:518-23). Ook blijkt uit het onderzoek dat roken in combinatie met de anticonceptiepil het risico op een beroerte vertienvoudigt. Vrouwen die de pil slikken, niet roken en niet lijden aan migraine, hebben volgens het onderzoek nog steeds tachtig procent meer kans op een ischemische beroerte (een beroerte door geblokkeerde bloedtoevoer) dan vrouwen die de anticonceptiepil niet gebruiken.
Naast migraine en roken, zijn een hoge bloeddruk en diabetes ook risicofactoren in combinatie met gebruik van de anticonceptiepil. De onderzoekers van het Brigham and Women’s Hospital adviseren vrouwen met twee of meer van deze risicofactoren te stoppen met de anticonceptiepil.
De conclusie van het onderzoek uit 2018 kwam niet onverwachts. In het jaar 2000 werd aangetoond dat het gebruik van de anticonceptiepil de kans op een ischemische beroerte vergroot (bron: JAMA. 2000 Jul 5;284(1):72-8.). Onderzoekers van de Universiteit van Californië stelden tijdens dat onderzoek vast dat deze kans door een lagere oestrogeendosering in de pil wordt verkleind, maar dat er nog steeds een verhoogd risico bestaat. Volgens dit onderzoek veroorzaakt de pil jaarlijks één ischemische beroerte per 24 duizend niet-rokende vrouwen met een normale bloeddruk.
Eerder onderzoek concludeerde echter dat de anticonceptiepil de kans op een beroerte niet verhoogt.
Deze conclusie lijkt in strijd met de onderzoeksresultaten uit 2018 van het Brigham and Women’s Hospital.
Ware het niet dat het eerdere onderzoek uitging van een hemorragische beroerte (hersenbloeding). Bij het onderzoek uit 2018 gaat het om een ischemische beroerte, welke met 85 procent van alle beroertes het vaakst voor komt.
Gezonde anticonceptie
In 2018 verscheen het boek Anticonceptie zonder hormonen, geschreven door Dorothee Struck. De Duitse gyneacologe
stelt voorop dat vrouwen moeten kiezen voor een anticonceptiemethode die bij hen past. Pas als een vrouw alle mogelijkheden kent, kan ze bewust een keuze maken. Hieronder enkele anticonceptiemethoden die – al dan niet in combinatie met elkaar – een gezond alternatief zijn voor de pil.
Barrièremethoden
Sinds de oudheid worden barrièremethoden gebruikt als anticonceptie. Vrouwen plaatsten papyrusbladeren besmeurd met honing voor de baarmoedermond en vanaf de middeleeuwen werden condooms van bijvoorbeeld schapendarm of visblaas gebruikt. Deze methoden moesten voorkomen dat zaadcellen de baarmoedermond passeren. Tegenwoordig zijn de beschikbare barrièremethoden degelijker. Er zijn twee groepen barrièremethoden: een die de zaadlozing opvangt en een die de baarmoedermond afsluit.
Tot de eerste groep behoort het condoom voor mannen en het vrouwencondoom (de Femidom). Afhankelijk van de gebruiker kan het condoom een redelijk betrouwbare anticonceptiemethode zijn. De betrouwbaarheid van het product is vastgesteld op twee zwangerschappen per honderd vrouwen per jaar. Bij de Femidom ligt dat een stuk hoger en zijn het er acht op honderd. Een bijkomend voordeel van deze twee producten is dat ze beschermen tegen bijna alle seksueel overdraagbare aandoeningen.
Tot de tweede groep behoren het pessarium, Caya en FemCap. Dit zijn kapjes die geplaatst dienen te worden over de baarmoedermond. De betrouwbaarheid van het pessarium ligt op één zwangerschap per honderd vrouwen per jaar. Bij de Caya is dat twee op honderd en bij de FemCap zijn dat vier tot zes vrouwen op de honderd.
De koperspiraal
Het spiraaltje heeft een lange voorgeschiedenis. Het is in de loop der tijd geperfectioneerd, maar heeft nog altijd een slechte reputatie. De gedachte dat het risico zou geven op onvruchtbaarheid, ontstekingen of hevige menstruatiekrampen zou veroorzaken, is onjuist.
Tegenwoordig bestaat er voor iedere vrouw een exact passend spiraaltje. De werkzame stof bij het hormoonvrije spiraaltje is koper. Zogenaamde koperionen doden zaadcellen en voorkomen op deze manier bevruchting.
Volgens een analyse uit 2010 is anticonceptie met een spiraaltje veiliger dan met de pil of prikpil. De gebruikersbetrouwbaarheid is 0,7 per honderd vrouwen: gemiddeld wordt er per jaar één op de honderd vrouwen
onbedoeld zwanger mee. Met de anticonceptiepil is dit zes op de honderd.
Het inbrengen van een spiraaltje is een kleine, doeltreffende ingreep. In Nederland worden verschillende koperspiralen aangeboden: de T-Safe, Multi-Safe, Multi-Safe short, GyneFix 200, de Flexi-T in drie maten en de IUB Ballerine. Dit zijn medische producten en moeten door een arts of verloskundige worden voorgeschreven.
Alle modellen hebben een verblijfsduur van vijf jaar, met uitzondering van de T-Safe, deze kan tien jaar blijven zitten. De koperspiraal met een T-vorm wordt in de praktijk als aangenaamst ervaren, ook bij verwijdering.
Natuurlijke gezinsplanning
Een manier om een zwangerschap te voorkomen zonder kunstmatige hulpmiddelen, is natuurlijke gezinsplanning. Hierbij vindt geslachtsgemeenschap alleen op onvruchtbare dagen plaats. Er zijn vele manieren om vruchtbare dagen te bepalen, waarvan er veel onbetrouwbaar zijn. Hoe nauwkeuriger een vrouw haar eisprong vastlegt, hoe betrouwbaarder natuurlijke gezinsplanning wordt.
Natural Family Planning
NFP (Natural Family Planning) valt onder natuurlijke gezinsplanning en is de betrouwbaarste methode.
Methoden zoals Sensiplan en Fertility Awareness vallen hier ook onder. Hierbij moet de vrouw haar lichaamstemperatuur opmeten, het cervixslijm (baarmoederhalsslijm) observeren en vaststellen hoe diep de baarmoedermond ligt. Als dit nauwkeurig wordt gedaan, kan deze methode even betrouwbaar zijn als de koperspiraal. In haar boek noemt Struck NFP een geniale anticonceptiemethode, die het lichaam niet belast, waarmee een vrouw haar eigen lichaam goed leert kennen en geen bijwerkingen heeft.
Daarbij kan een vrouw NFP zelf leren met behulp van literatuur (bijvoorbeeld het boek Natuurlijk en zeker).
De lichaamstemperatuur opmeten
Als een vrouw alleen rekening houdt met haar lichaamstemperatuur om vruchtbare dagen te berekenen, betekent dit dat er alleen rekening wordt gehouden met één marker: de progesteronmarker. Na de eisprong stijgt de lichaamstemperatuur door de aanmaak van progesteron. De lichaamstemperatuur moet ’s ochtends, na het ontwaken, gemeten worden. Dit moet altijd op dezelfde plaats van het lichaam: onder de tong ter hoogte van de kiezen, in de vagina of rectaal. Dit kan met een goede digitale thermometer of een speciaal meetcomputertje (de LadyComp of Daysy).
Wanneer met de hand wordt gemeten, moet de vrouw de meting zelf bijhouden in een tabel. Meetcomputers
houden de metingen bij en geven vruchtbare dagen aan.
Het cervixslijm observeren
Om natuurlijke gezinsplanning betrouwbaarder te maken kan er, naast temperatuurmeting, het baarmoedermondslijm worden geobserveerd. Dit moet na de menstruatie worden gedaan. Wanneer het slijm doorzichtig en dik is en er draden van getrokken kunnen worden, is de vrouw zeer vruchtbaar. Bij NFP houdt de vrouw de vruchtbaarheid van het baarmoedermondslijm bij in een tabel, samen met haar temperatuur.
Vaststellen ligging baarmoedermond
Een laatste stap binnen NFP is vaststellen hoe diep de baarmoedermond ligt. Dit kan een vrouw zelf doen door inwendig te voelen. Ook moet worden gevoeld of de baarmoedermond zich iets opent.