Hart- en vaatziekten bij vrouwen vaak over het hoofd gezien
Hart- en vaatziekten bij vrouwen worden regelmatig over het hoofd gezien. Artsen gaan er vaak ten onrechte van uit dat klachten van vrouwen over vermoeidheid, kortademigheid en pijn tussen de schouderbladen stress- of overgangsverschijnselen zijn. Een gevolg hiervan is dat sommige vrouwen niet tijdig worden behandeld en onnodig overlijden aan een hartinfarct.
Oorzaken
Vagere klachten
Een belangrijke oorzaak voor een (te) late diagnose is dat hartinfarcten bij vrouwen minder gemakkelijk te herkennen zijn dan bij mannen. Bij vrouwen zijn de klachten vager (atypisch): spierpijn, algehele malaise, vermoeidheid. De scherpe pijn in de borst, die mannen vrijwel altijd hebben bij een hartinfarct, ontbreekt bij vrouwen vaak. Symptomen kunnen bij vrouwen zelfs helemaal ontbreken: onderzoek wijst uit dat vrouwen vaker een stil infarct doormaken: een hartinfarct zonder duidelijke klachten, dat soms bij toeval wordt ontdekt.
Symptomen die kunnen wijzen op een hartinfarct bij vrouwen
- Plotselinge duizeligheid, algehele zwakte
- Kortademigheid
- Plotselinge vermoeidheid
- Pijn tussen de schouderbladen of in de nek
- Naar gevoel in de maagstreek, eventueel met misselijkheid
- Branderig gevoel onder het borstbeen
- Slapeloosheid
- Hartkloppingen
Verwarring met overgang
De vage klachten die veel vrouwen hebben bij een (naderend) hartinfarct lijken bovendien op overgangsklachten, waardoor deze – zowel door artsen als door de vrouwen zelf - vaak lange tijd aan de menopauze worden toegeschreven. Daardoor komen vrouwen vaak in een later stadium met hart- en vaatziekten bij de huisarts. Sommige vrouwen klagen bijvoorbeeld over ‘opvliegers’ en krijgen te horen dat dit bij de overgang hoort, terwijl ze in werkelijkheid al jaren last blijken te hebben van een hoge bloeddruk.
Wie in de overgang is, doet er goed aan regelmatig haar bloeddruk te laten meten. Een te hoge bloeddruk is hoger dan 140 (bovendruk) en 90 (onderdruk).
Andere interpretatie van klachten
Uit onderzoek blijkt dat bij vrouwen de klachten die kunnen wijzen op hart- en vaatziekten eerder aan stress of een burn-out worden gerelateerd dan bij mannen.
Diagnose moeilijker
Het moeilijke is ook nog eens dat de geijkte diagnosemethoden bij vrouwen niet altijd uitsluitsel geven. Zo blijkt een ECG (hartfilmpje) bij vrouwen andere afwijkingen weer te geven dan bij mannen. En ook de resultaten van angiografie (röntgenonderzoek van de bloedvaten) is veel vager. Dat komt onder andere omdat bij mannen de aderverkalking (die vooraf gaat aan een infarct) vaak duidelijk op één plaats zit, terwijl die bij vrouwen veel meer verspreid over het hele vaatstelsel zit.
Hart- en vaatziekten discrimineren
Bij vrouwen tellen risico´s zwaarder
En er zijn nog meer verschillen. Zo geeft diabetes type 2 bij vrouwen meer vaatschade dan bij mannen én een grotere sterfte bij een hartinfarct en interventies zoals dotteren of een bypassoperatie.
Ook roken blijkt voor vrouwen gevaarlijker dan voor mannen: onder de vijftig jaar hebben vrouwen die roken en de pil gebruiken een tweemaal zo groot risico op een infarct dan rokende mannen! Daarnaast is erfelijkheid voor vrouwen extra belastend: een eerstegraads familielid met hart- en vaatziekten onder de 60 jaar, geeft bij jonge vrouwen een zwaarder verhoogd risico dan bij jonge mannen.
Meer kans op overlijden na hartinfarct
Van de Europese vrouwen overlijdt 42% binnen een jaar na een hartinfarct, van de mannen 24%.
Calciumtabletten riskant
Vrouwen slikken tegenwoordig vaak calciumtabletten tegen botontkalking (osteoporose). Sinds het jaar 2000 is het gebruik hiervan verdrievoudigd. Uit een recente publicatie in de British Medical Journal blijkt echter dat het gebruik van calciumtabletten het risico op een hartaanval kan verdubbelen.
Alternatief calciumtabletten
Vrouwen die botontkalking willen voorkomen zouden beter extra vitamine D en K2 kunnen gebruiken. Vitamine D zorgt voor de opname van calcium uit voeding. Vitamine K2 zorgt dat de botten dikker worden.
Het Voedingscentrum adviseert 10 microgram extra vitamine D per dag voor vrouwen boven de vijftig. Voor vitamine K2 is het algemene advies 45 microgram per dag.
Zwangerschapsvergiftiging? Hoger risico hartinfarct!
Vrouwen die tijdens een zwangerschap een preeclampsie (zwangerschapsvergiftiging) hebben doorgemaakt, blijken een grotere kans te hebben op het ontwikkelen van hart- of vaatziekten. Hoe ernstiger de zwangerschapscomplicaties destijds geweest zijn, hoe groter de kans is op het krijgen van een hoge bloeddruk en vroegtijdig vaatlijden in de toekomst.
Doodsoorzaak nummer 1
Hart- en vaatziekten zijn voor vrouwen doodsoorzaak nummer 1. Bij mannen is dat inmiddels kanker.
Gevaar vooral ná de overgang
Er zijn wel grote verschillen in het risico voor vrouwen om te overlijden aan hart- en vaatziekten vóór en ná de overgang. Vóór de overgang wordt een vrouw nog beschermd door natuurlijke hormonen (oestrogeen), die de vaatwanden gezond houden. Het proces van aderverkalking begint daardoor bij vrouwen tien tot vijftien jaar later dan bij mannen. Daarom komt het relatief weinig voor dat een nietrokende vrouw voor haar 50e overlijdt aan een hartinfarct of beroerte.
Maar na de overgang valt de beschermende werking van oestrogeen weg, waardoor o.a. het slechte cholesterol gemiddeld met 14% toeneemt. Ook stijgen bloeddruk en gewicht bij vrouwen in de overgang. Vandaar dat vrouwen na de overgang een flinke inhaalslag maken op mannen als het gaat om hart en vaatziekten. Onderzoek geeft aan dat vrouwen tien jaar na de menopauze vier keer zoveel kans hebben op hart- en vaatziekten dan ervoor.
Vrouwen overlijden negen keer vaker aan hart- en vaatziekten dan aan borstkanker.
Preventie
Gelukkig kunt u zelf veel doen om het risico op hart- en vaatziekten te verkleinen. Bij vrouwen is aangetoond dat een gezonde leefstijl met veel sporten en gezond eten maar liefst 82% van alle infarcten kan voorkomen. Vooral na de overgang is dit heel belangrijk. Bovendien is aangetoond dat veel bewegen, goed letten op het gewicht en gezond eten overgangsklachten kan verminderen. Twee vliegen in één klap dus, als het gaat om uw gezondheid.
Wat u zelf kunt doen:
-
Stop met roken
Roken vernauwt de bloedvaten waardoor de bloeddruk stijgt, en nicotine maakt de aderen ruwer waardoor er sneller plaquevorming plaatsvindt. Bovendien activeert roken het stollingssysteem met kans op een acute afsluiting van een kransslagader (en dus een infarct). En vrouwelijke rokers komen gemiddeld 2 jaar eerder in de overgang.
-
Zorg voor voldoende lichaamsbeweging
Het beste is om iedere dag en minimaal vijf dagen per week, een half uur intensief te bewegen.
-
Eet gezond en gevarieerd
Dus: vooral groenten en fruit, magere zuivelproducten (zorgt voor daling bloeddruk), magere vleessoorten en twee keer per week vette vis. Eet verder regelmatig soja bonen of ander voedsel met plantoestrogenen (zoals broccoli), stoffen die de kans op hart- en vaatziekten bij vrouwen na de overgang kunnen verminderen.
-
Gebruik weinig zout
Vanwege de stijging van de bloeddruk, en eet dus ook weinig zoute snacks of kant-en-klaar producten (die zitten boordevol zout).
-
Drink alcohol met mate
Niet meer dan één glas alcohol per dag en liefst niet iedere dag.
-
Drink veel thee
Uit een groot Frans onderzoek blijkt dat drie koppen thee per dag de vaten schoon houdt. Bij vrouwen tenminste. Voor mannen geldt dit niet, onduidelijk is waarom.
-
Houd uw gewicht op peil
En probeer bij overgewicht af te vallen.
-
Neem extra vitamine K2
Uit onderzoek van de Universiteit Maastricht blijkt dat vitamine K2 een sleutelrol speelt bij behoud van sterke botten (zie elders in deze brochure) én gezonde bloedvaten. Vitamine K2 remt de verkalking van de bloedvaten en reeds gevormde kalkmassa´s verdwijnen zelfs uit de aderen bij inname van hoge doses (advies: 45 mcg per dag).
-
Vermijd stress
Stress is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten, zo weten we inmiddels uit onderzoek. Zorg dus voor voldoende ontspanning in uw leven!
Stresslijn
Fonds voor het Hart heeft diverse brochures uitgebracht over de relatie tussen stress en hart- en vaatziekten. U kunt deze gratis bij ons opvragen.
Wees alert
Omdat de verschillen tussen mannen en vrouwen bij hart- en vaatziekten nog niet zo lang bekend zijn, en omdat steeds meer vrouwen last krijgen van hartklachten, is het verstandig dat vrouwen na de overgang zich regelmatig laten controleren. Vooral bij risicofactoren als hoge bloeddruk, hoog cholesterolgehalte, overgewicht, chronische stress en diabetes is het van belang om alert te zijn op mogelijke hartklachten.
Wees het voor!
Beter nog dan alert te zijn op hart- en vaatziekten, is het ze vóór te zijn! U heeft dit immers zelf voor een groot deel in de hand. Met een gezonde leefstijl krijgen de risicofactoren die leiden tot hart- en vaatziekten weinig kans. En daarmee houdt u dat hartinfarct ook ver van uw bed. Doe dus aan preventie. En begin vandaag nog!