Hoge bloeddruk is ook een van de risicofactoren voor leeftijdsgebonden maculadegeneratie, naast (uiteraard) leeftijd, roken en langdurige blootstelling aan de zon. Maar er zijn ook andere factoren zoals ras (het komt meer voor bij blanken), geslacht (vrouwen lopen meer kans dan mannen) en voeding. Voor leeftijdsgebonden maculadegeneratie wordt vaak de afkorting AMD gebruikt van de Engelse term age-related macular degeneration. De macula of gele vlek bevindt zich in het midden van het netvlies; het is de plek waar de binnenkomende lichtstralen op gericht worden.
Het is dus het belangrijkste deel van uw zicht. Wanneer de macula beschadigd wordt, behoudt u wel uw perifere blikveld, maar in het midden, waar datgene waar u naar kijkt zich bevindt, zit een rond grijs gat.
Er zijn twee soorten AMD, de droge en de natte. Bij de droge ontstaan er harde stukjes, die drusen genoemd worden, onder de macula. Hierdoor gaat het zicht langzaam achteruit. Negentig procent van de mensen met AMD heeft de droge vorm. Hier is nog geen behandeling voor, maar de meeste mensen kunnen met behulp van een vergrootglas blijven lezen.
De natte vorm van AMD is veel ernstiger, omdat de achteruitgang van het zicht hierbij snel gaat. Bij natte AMD ontstaan er nieuwe bloedvaatjes onder de macula die broos zijn en vocht lekken. Door dat vocht gaat de macula kapot. Ook deze vorm kan niet genezen worden, maar er zijn wel een aantal behandelingen waarmee men de aandoening kan stabiliseren. Er worden dan bepaalde geneesmiddelen in de ogen geïnjecteerd of de bloedvaten worden gelaserd.

Het is belangrijk om te zorgen dat uw bloeddruk omlaag gaat, als die te hoog is. Uw huisarts zal u bloeddrukverlagende medicijnen voorschrijven. Die werken alleen als u ze trouw inneemt. Maar u kunt ook zelf veel doen om uw bloeddruk te verlagen of laag te houden. Het is het bekende rijtje van adviezen voor een gezonde leefstijl:

• Niet roken;
• Houd uw gewicht op een gezond niveau;
• Eet niet te veel zout (maximaal 6 gram per dag, dat is een theelepel);
• Eet gezond: weinig verzadigde vetten, volkoren producten en veel groente en fruit;
• Drink voldoende en drink niet uitsluitend cafeïne-houdende dranken;
• Wees matig met alcohol;
• Beweeg regelmatig: minstens dertig minuten per dag vijf keer per week;
• Vermijd stress en neem voldoende rust.

En dit is speciaal voor uw ogen: draag een zonnebril die beschermt tegen UV-licht.

Er zijn aanwijzingen dat druivenpitextract kan helpen bij het verlagen van de bloeddruk en het tegengaan van aderverkalking. Ook bij diabetische retinopathie zijn er heilzame effecten geconstateerd. Een promotieonderzoek aan de universiteit van Wageningen dat op 15 september 2011 in het medisch tijdschrift Stroke is gepubliceerd, wijst uit dat met name het eten van witte groente en fruit beschermt tegen een beroerte. Het kan de kans met meer dan de helft verminderen. Ook een beroerte wordt veroorzaakt door kapotte bloedvaten, dus het eten van witvlezig fruit en groente is een goed advies voor de gezondheid van de vaten. Het onderzoek noemt appels, peren, bananen, bloemkool en witlof.

De volledige Latijnse naam is macula lutea, een term die letterlijk te vertalen is als ‘gele vlek’. De reden is simpelweg dat deze vlek geel is. Dit geel werkt als een soort zonnebril om de lichtgevoelige cellen achterin het oog te beschermen tegen schadelijk ultraviolet en blauw licht. Het geel bestaat uit de caretenoïden luteïne en zeaxanthine. Dit zijn antioxidanten die, naast hun werk als zonnebril, ook vrije radicalen onschadelijk maken.

Luteïne en zeaxanthine worden niet door het lichaam aangemaakt; ze moeten dus uit de voeding opgenomen worden. Luteïne en zeaxanthine zitten in eierdooiers; ook felgekleurde soorten groente en fruit zijn goede bronnen van caretenoïden. Denk aan sla, spinazie, boerenkool, spruiten, broccoli, tuinbonen, sperziebonen, erwten, pompoenen, mais, wortelen, paprika, tomaten, druiven, perziken, nectarines, appelen, kiwi’s, mango’s, meloenen, grapefruits en sinaasappelen.
In de Verenigde Staten van Amerika is een groot onderzoek uitgevoerd naar de invloed van hoge doses antioxidanten op leeftijdsgebonden oogaandoeningen (maculaire degeneratie en staar). Deze studie heet AREDS – Age-Related Eye Disease Study. Hieruit is gebleken dat mensen met meer luteïne en zeaxanthine in hun voeding, minder kans hebben op leeftijdsgebonden macula-degeneratie. Een Australisch bevolkingsonderzoek dat in 2008 gepubliceerd werd in het medische tijdschrift Ophtalmology, bevestigt dit en geeft aan dat ook zink beschermt tegen AMD. Een verhoogde inname van bètacaroteen wees op een verhoogd risico van maculadegeneratie.

Bètacaroteen is ook een caretinoïde. Het bevindt zich in dezelfde soorten groente en fruit als luteïne en zeaxanthine. Het wordt in het lichaam omgezet in vitamine A. Omdat niet-gebruikte vitamine A in het lichaam wordt opgeslagen, dient men voorzichtig te zijn met supplementen met vitamine A of bètacaroteen. Vooral rokers en zelfs ex-rokers moeten supplementen met bètacaroteen mijden vanwege het verhoogde risico op longkanker.

 

In het tweede deel van de AREDS-studie wordt ook gekeken naar omega-3 vetzuren. Die zitten met name in vis. In landen waar men veel vis eet, lijkt AMD minder voor te komen. Iedere week een keer vis eten is dus ook goed voor de ogen. Er zijn speciale voedingssupplementen tegen AMD op de markt. Het lijkt geen zin te hebben om die in te nemen als u geen maculadegeneratie hebt. Overleg hierover met uw oogarts. Groente en fruit eten is natuurlijk wel altijd goed.

Het behoud van uw zicht is een reden te meer om voldoende en gevarieerd groente en fruit te eten; wit voor de bloedvaten en gekleurd voor de macula. Opvallend is dat appelen, met hun kleurige schil en witte vruchtvlees, in beide lijsten voorkomen. Dit bewijst dus eens te meer het Engelse spreekwoord: An apple a day keeps the doctor away (een appel per dag houdt de dokter uit huis).